پمپ هایی که در مسیر انتقال سیالات از نیروی گریز از مرکز استفاده می شوند ، پمپ سانتریفیوژ نام دارند. بالای 90 درصد پمپ های انتقال مایعات از مدل گریز از مرکز می باشند و مابقی آن ها در مدل های دوار یا رفت و برگشتی تولید می شوند که به این مدل پمپ ها ، پمپ های جابجایی مثبت می گویند. پمپ های گریز از مرکز در بسیاری از موارد استفاده می شوند ، این موارد شامل: کشاورزی، معادن، تامین فشار آب در آبرسانی ساختمان ها، سیستم های روغن داغ، سیستم های گردش آب و سیرکولاسیون در تهویه مطبوع و موتورخانه،واحدهای فرآیندی، سیستم های تصفیه آب و فاضلاب می باشد.
پمپ سانتریفیوژ Centrifugal Pumps تماما در متریال های استیل ، پلیمر ، چدن ، و برنج طراحی و اجرا می شوند. در این مدل پمپ ها مایع ابتدا وارد چشمی پروانه شده و بعد با گردش پروانه بر روی پره ها حرکت می کند سپس وارد قسمت حلزونی شکل محفظه پمپ می شود. هنگام افزایش سطح مقطع در محفظه پمپ از سرعت مایع کم میشود سپس فشار رفته رفته افزایش می یابد. در این صورت مایع با فشار بالا از خروجی پمپ به سوی لوله کشی حرکت میکند.
مشخصات فنی پمپ سانتریفیوژ (گریز از مرکز)
در پمپ های گریز از مرکز کانکشن های ورودی و خروجی می توانند از مدل سرشیلنگی ، رزوه ای و در سایزهای بیش از 2 اینچ از مدل فلنجی باشند. سایز ورودی و خروجی در پمپ سانتریفیوژ در سایزهای کوچک به شکل یکسان و در سایزهای بزرگ کانکشن ورودی یک سایز از کانکشن خروجی بزرگ تر می باشد. در سایزهای بزرگ برای جلوگیری از افت فشار و عدم به وجود آمدن پدیده کاویتاسین توصیه می شود سایز لوله ها از کانکشن های پمپ یک سایز بزرگترباشد. در مدار لوله ورودی پمپ های گریز از مرکز توصیه می شود به اندازه 5 برابر قطر لوله ورودی از هرگونه تغییر مدار یا زانویی خودداری شود.
ممکن است پمپ های گریز از مرکز در مدل های تک پروانه یا چند پروانه، به صورت عمود نصب یا افق نصب، تک مکشه یا دو مکشه، نصب بصورت خشک یا مستغرق درون مایع طراحی و اجرا شوند. رابط بین الکتروموتور و پمپ، شفت می باشد و شفت پمپ معمولا از جنس استنلس استیل می باشد. در پمپ های گریز از مرکز آبندی شفت از طریق سیل مکانیکی انجام می گیرد. به طور معمول در پمپ های طبقاتی افقی از دو عدد سیل مکانیکی و دو عدد بلبرینگ استفاده میشود
در پمپ های گریز از مرکز موتور محرک می تواند از گونه هیدرولیکی ، الکتریکی ، بنزینی، پنوماتیکی، یا دیزل باشد. در بعضی از این پمپ ها پروانه ها مستقیما روی شفت الکتروموتور نصب می شوند که در این صورت به آنها پمپ سانتریفیوژ کوپل مستقیم می گویند. در موارد دیگر ممکن است شفت پمپ و الکتروموتور توسط کوپلینگ بهم متصل شوند که در این صورت به آنها پمپ های سانتریفیوژ کوپل غیر مستقیم گفته می شود.
انواع پمپ سانتریفیوژ (گریز از مرکز)
تفاوت پمپ سانتریفیوژ و پمپ های جابجایی مثبت
* پمپ های گریز از مرکز مکش بسیار خوبی دارند، درحالی که پمپ های جابجایی مثبت معمولا قابلیت مکش منفی را ندارند و در اصطلاح باید سیال سوار بر پمپ باشند. پمپ سانتریفیوژ میتواند مکش مایع را از عمق 8 متری دارا باشد.
* از پمپ های گریز از مرکز به طور معمول در جهت جابجایی مایعات رقیق استفاده می شود در حالی که از پمپ های جابجایی مثبت برای مایعات بسیار غلیط مانند قیر، چسب و مواد خمیری نیز میتوان استفاده کرد.
* در غالب پمپ های جابجایی مثبت در زمان کارکرد پمپ، ابدا نمی توان مسیر خروجی را مسدود کرد و باید برای جلوگیری از آسیب به پمپ یا سیستم لوله کشی از شیر اطمینان استفاده کرد.در حالی که در پمپ های گریز از مرکز هنگامی که مدت زمان زیادی این اتفاق رخ دهد، الکتروموتور پمپ ممکن است دچار آسیب شود.
مکانیزم پمپ سانتریفیوژ یا پمپ های گریز از مرکز اغلب اوقات بصورت دوار می باشد درحالیکه پمپ های جابجایی مثبت اغلب اوقات بصورت رفت و برگشتی می باشند.
قبل از بررسی الکتروموتور ضدانفجار به توضیح اجمالی محیط های انفجاری در فضاهای عملیاتی می پردازیم. در مورد طبقه بندی فضا های عملیاتی صنایع، از نقطه نظر آتش سوزی و انفجاری دو استاندارد در سطح جهانی مطرح می باشد که عبارتند از:
استاندارد بین المللی (IEC )که در اروپا و اکثر کشورهای جهان به کار می رود.
استاندارد ملی برق آمریکا (NEC)
در این استاندارد فضاهای صنعتی بر حسب نوع مواد آتشزا ابتدا به سه رده به نام Class با تعاریف زیر تقسیم بندی شده است:
Class 1: فضایی است که در آن گازهای قابل اشتعال موجود باشد، مانند: تاسیسات نفتی.
Class 2: فضایی است که در آن غبارهای قابل اشتعال از قبیل غبار ذغال سنگ، غبار منیزیم، آلومینیوم و غیره موجود باشد.
Class 3: فضایی است که در آن فیبرهای قابل اشتعال مانند: پنبه، کنف، براده های چوب و غیره موجود باشد.
NEC هر یک از Class های فوق را برحسب احتمال آتش سوزی به دو بخش تقسیم می کند که هر کدام را یک Division می نامند.تعاریف هر Division به اختصار به شرح زیر است:
Class 1 Division 1: شامل فضاهایی است که در شرایط عادی بهره برداری از تجهیزات، گازها یا بخارات قابل اشتعال در فضا پراکنده شوند.
Class 1 Division 2: شامل فضاهایی است که در شرایط عادی، عاری از گازها و بخارات آتشزا بوده ولی در حالت غیر عادی به دلیل از کارافتادگی و خرابی تجهیزات، گازها به فضای کار وارد می گردد و منطقه خطر ساز می شود و همچنین فضاهای مجاور Division1 را Division2 می گویند.
استاندارد اروپایی IEC
استاندارد IEC فقط شامل فضاهایی می شود که در آنها گازها و بخارات قابل اشتعال وجود دارد و Class1 استاندارد NEC را شامل می شود و در صنایع شیمیایی و هیدروکربنی کاربرد دارد. در این استاندارد فضاها بر حسب میزان گازهای قابل اشتعال به سه Zone یا منطقه تقسیم بندی می شوند که عبارتند از:
0 Zone: فضاهایی که گاز و هوای قابل اشتعال در آن وجود دارد و برای مدت طولانی وجود خواهد داشت (بیش از 1000 ساعت در سال)، این فضا در استاندارد آمریکایی Division1 محسوب می شود. لازم به ذکر است که معمولا در 0 Zone هیچ الکتروموتور ضدانفجار یا تجهیزات برقی نصب نمی گردد.
1 Zone: فضاهایی را که در آن مخلوط گازو هوا به میزان قابل اشتعال در شرایط عادی بهره برداری به طور متناوب وجود ندارد( بین 10 تا 1000 ساعت در سال). این فضاها نیز در Division1 قرار می گیرند.
2 Zone: فضاهایی که در شرایط عادی بهره برداری، مخلوط گاز و هوا به میزان قابل اشتعال وجود ندارد و یا درصورت وجود برای مدت کوتاهی تداوم خواهد داشت(بین 1 تا 10 ساعت در سال). این فضاها در Division2 قرار می گیرند.
روش کدبندی بر طبق استاندارد الکتروموتور ضد انفجار
آمریکایی 505 NEC در این روش ابتدا Class ، فضا(Zone )، سپس عامت ضدانفجار Ex ، بعد از آن نوع حفاظت سیستم، بعد تعیین گروه بندی دستگاه و درج زیرگروه گازی، سپس قید حداکثر درجه حرارت مجاز سیستم و در انتها ذکر شماره IP آورده می شود.
IP66 ExD IIC T6 Class I Zone1 نمونه ای از استاندارد آمریکایی می باشد.
روش کدبندی بر طبق استاندارد اروپایی IEC
ابتدا ذکر عامت ضدانفجار Ex ، نوشتن نوع حفاظت موتور، سپس درج گروه بندی گازی دستگاه( I,II ) و تقسیم بندی آن، قید حداکثر درجه حرارت مجاز سیستم و در انتها ذکر شماره IP آورده می شود.
IP55 Exd IIC T4 نمونه ای از استاندارد اروپایی می باشد.لازم به ذکر است، در هر دو روش، پس از نوشتن کد ها یا فبل از آن مشخصات کامل الکتروموتور از قبیل: قدرت، ولتاژ، آمپر، مدل، سازنده، سال ساخت و ... روی پاک قید می گردد.
به صورت کلی مطابق استاندارد IIM اروپا، کد الکتروموتور های ضدانفجار از 4 بخش زیر تشکیل می گردد:
عبارت ثابت EEx
یکی از حروف d,p,e,n که بیانگر نوع حفاظت موتور است.
گروه کاس موتور IC , IIC
حداکثر درجه حرارت سطح موتور
عبارت EEx مشخص کننده الکتروموتور های قابل استفاده در مناطق خطرناک انفجاری می باشد و نشان دهنده ضدانفجار بودن الکتروموتور است.
حروف نشان دهنده نوع حفاظت موتور، بافاصله بعد از EEx نوشته می شود که شرح آن در ذیل آمده است:
EExd.a: در این موتورهای ضدانفجار اگر جرقه یا احتراقی صورت گیرد، به هیچ وجه به خارج الکتروموتور انتشار نمی یابد و باعث احتراق در محیط نمی گردد. این موتورها دارای پوشش و پوسته ضخیمی بوده و وزن آنها بیشتر از مدل های ضدانفجار مشابه دیگر است. محدوده کاری این موتورها در Zone1 و محیط های انفجاری خطرناک می باشد.
EExde.b: نشان دهنده این است که عاوه بر الکتروموتور، ترمینال آن نیز ضدانفجار است و از امنیت بالاتری برخوردار است.
EExp.c: در این الکتروموتورهای ضدانفجار، محیط داخلی الکتروموتور توسط هوا یا یک گاز بی اثر تحت فشار قرار گرفته و بدین وسیله اتمسفر داخل موتور از اتمسفر خارجی جدا شده و احتمال بروز انفجار در محیط بیرونی کاهش یافته و یا از آن جلوگیری می شود.این موتورها را می توان در حوزه کاری 1 مورد استفاده قرار داد.
EExn.d: به این موتورها ضدجرقه نیز می گویند و در ساخت آنها تمهیداتی لحاظ شده که در هنگام کار در شرایط عادی و غیر عادی هیچگونه جرقه ای که باعث احتراق اتمسفر انفجاری محیط گردد، نشود. درجه انفجاری EExn پایین تر از EExd بوده و در حوزه 2 محیط های انفجاری کاربرد دارد و در حوزه 1 استفاده نمی گردد.
EExe.e: مشابه موتورهای EExn بوده که تمهیدات سختگیرانه تری جهت بهبود در شرایط کاری آنها انجام گرفته است و این موتورها نیز در حوزه کاربرد دارند ولی در شرایط خاص در حوزه 1 نیز استفاده می شوند.
به صورت کلی الکتروموتورهای ضدانفجار به لحاظ امنیت به ترتیب عبارتند از:
EEx de>EEx d>EEx p>EEx e>EEx n اگر دستگاه شامل ترکیبی از انواع حفاظت باشد، بجای استفاده از یک حرف بعد از عبارت EEx از چند حرف استفاده می شود که نشان دهنده حفاظت های مختلف الکتروموتور می باشد. جدول ذیل جهت سهولت در استفاده از انواع کاس حفاظتی الکتروموتورهای ضدانفجار در حوزه های کاربرد آورده شده است.
حوزه صفر: استفاده از هیچ نوع موتور الکتریکی مجاز نمی باشد.
حوزه یک: استفاده از موتورهای با حفاظت EExd و EExp و EExe مجاز می باشد.
حوزه دو: استفاده از موتورهای با حفاظت EExd و EExp و EExe و EExn مجاز می باشد.
گروه کاس موتور: الکتروموتورهای ضد انفجار بسته به قابلیت استفاده در مناطق خطرناک به دو گروه تقسیم بندی می شوند:
گروه I: موتورهایی که در معادن و در محیط هایی که غبار ذغال سنگ و دیگر غبارهای قابل اشتعال در آن موجود باشد استفاده می گردند.
گروه II: الکتروموتورهایی که در مناطق هیدروکربنی و فضاهایی که گازهای قابل اشتعال در آن وجود دارد قابل استفاده هستند. این گروه شامل 3 زیر مجموعه می باشند:
IIA: این گروه معمولاً شامل گازها و بخارات اتان، پروپان، بوتان، پنتان، هگزان، نوتان، دکان، استیک اسید، استون، متانول، تولولن، اتیل استات و ... می باشند.
IIB: مهمترین گازهای این گروه معمولاً اتلین، دی متیل اتر، اتیل اتر، دی اتیل اتر، اکسید اتیلن و ... می باشند.
IIC: از مهمترین بخارها و گازهای موجود در این گروه می توان به هیدروژن، دی سولفید کربن، استیلن و اتیل نیترات اشاره نمود.
و نوع IIC آن دارای بالاترین حفاظ ایمنی است. حداکثر دمای سطح الکتروموتورT6 -T1 : از آنجا که تماس گازها و بخارهایی با قابلیت بالقوه انفجار با یک سطح داغ هم می تواند باعث انفجار آنها گردد، ضرورت دارد که حداکثر دمای سطح داخلی و خارجی موتورهای ضدانفجار نیز تحت کنترل بوده و دقت شود که با حفظ یک فاصله ایمنی از میزان دمای احتراق گازهای موجود در محیط بیشتر نگردد.
استاندارد توصیه می کند که دمای الکتروموتور 20 % کمتر از دمای احتراق مخلوط گازی قابل انفجار در محیط نصب باشد. این درجه بندی را با حرف T نمایش داده و برحسب نوع استاندارد از T6-T1 تقسیم بندی می نمایند. جدول زیر درجه حرارت سطح الکتروموتور بر حسب استانداردهای مختلف و طبقه بندی T6-T1 را نشان می دهد. برای مثال در الکتروموتوری با درجه حرارتی T4 حداکثر درجه حرارت کلیه قسمتهای موتور از 135 درجه سانتیگراد تجاوز نمی کند. لازم به ذکر است که کلاس حرارتی الکتروموتور و حداکثر دمای سطح، دو پارامتر کاما متفاوت بوده و نباید با هم اشتباه گرفته شوند.
به صورت کلی الکتروموتورهای ضدانفجار به لحاظ امنیت به ترتیب عبارتند از :
EEx de>EEx d>EEx p>EEx e>EEx n
اگر دستگاه شامل ترکیبی از انواع حفاظت باشد، بجای استفاده از یک حرف بعد از عبارت EEx از چند حرف استفاده می شود که نشان دهنده حفاظت های مختلف الکتروموتور می باشد. جدول ذیل جهت سهولت در استفاده از انواع کاس حفاظتی الکتروموتورهای ضدانفجار در حوزه های کاربرد آورده شده است.
نوع حوزه موتورهای قابل استفاده حوزه صفر استفاده از هیچ نوع موتور الکتریکی مجاز نمی باشد.
حوزه یک استفاده از موتورهای با حفاظت, EExd,EExp,EExe مجاز می باشد.
حوزه دو استفاده از موتورهای با حفاظت EExd,EExp,EExe, EExn, مجاز می باشد.
حداکثر دمای سطح الکتروموتور (T6 -T1): از آنجا که تماس گازها و بخارهایی با قابلیت بالقوه انفجار با یک سطح داغ هم می تواند باعث انفجار آنها گردد، ضرورت دارد که حداکثر دمای سطح داخلی و خارجی موتورهای ضدانفجار نیز تحت کنترل بوده و دقت شود که با حفظ یک فاصله ایمنی از میزان دمای احتراق گازهای موجود در محیط بیشتر نگردد.
استاندارد توصیه می کند که دمای الکتروموتور 20 % کمتر از دمای احتراق مخلوط گازی قابل انفجار در محیط نصب باشد. این درجه بندی را با حرف T نمایش داده و برحسب نوع استاندارد از T6-T1 تقسیم بندی می نمایند. جدول زیر درجه حرارت سطح الکتروموتور بر حسب استانداردهای مختلف و طبقه بندی T6-T1 را نشان می دهد.
الکتروموتور دریایی : همان طور که میدانیداین محصول به طور کلی یک محصول نسبتاً قدیمی محسوب می شود که در صنایع مربوط به کشتی رانی مورد استفاده قرار می گیرد و از جملخ تجهیزات بسیار ضروری می باشد. با توجه به اینکه شرایط محیطی کار در دریا بسیار متفاوت می باشد و این محصول دقیقا برای کار در این شرایط طراحی و مورد استفاده قرار گرفته است. از بزرگ ترین مشکلاتی که در این شرایط می توان متصور شد زدگی و خوردگی می باشد که این محصول در برابر این آسیب ها مقاوم است.
کاربرد الکتروموتور دریایی
این محصول برای پمپ های راهبری صنایع کشی سازی و نیز برای وینچ های کشتی رانی مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول بسیار پر کاربرد برای استفاده در تجهیزات لازم تهویه کشتی ها و همینطور برای شناورهای سطحی ضرورت استفاده دارد. همچنین علاوه بر این موارد از الکتروموتور دریایی بر روی عرضه و یا زیر عرشه نیز استفاده می شود.
الکتروموتور دریایی چیست
به طور کلی تمامی انواع الکتروموتور ها دستگاه هایی الکترومکانیکی هستند که به کمک آنها می توانیم نیروی الکتریسیته را به صورت مورد نیاز و بر حسب الزامات به نیروی مکانیکی مبدل نماییم. حتما میدانید که این محصولات دقیقا بر عکس عملکرد ژنراتور ها عمل می کنند. در همه ی انواع الکتروموتورها و همچنین الکتروموتور دریایی اصل مغناتیس باعث تولید شرایط حرکت می شود. قاعده کلی موتور دریایی به این صورت است که وقتی یک ماده که حامل جریان الکتریکی است در مسیر یک میدان مغناطیسی قرار می گیرد و به این ترتیب یک نیرو بر روی آن اعمال می شود. الکتروموتور دریایی در سری های متنوع عرضه و به فروش می رسد.
انواع الکتروموتور دریایی
همان طور که بیان کردیم این محصول در سری های متنوع ارائه می شود. در جدول ذیل می توانید علاوه بر آشنایی با انواع مدل های این محصولات با کلیک بر روی هر مدل به طور خاص مشخصات و کاربرد و ویژگی های آنها را نیز مطالعه نمایید.
الکتروموتور دالاندر : در صنعت به موتور های دو سرعته و القایی موتور های دالاندر می گویند. در این موتور ها به طور معمولی سرعت های موتور ها با یکدیگر متفاوت است، آنچه بیشتر دیده می شود یکی از موتور ها دارای سرعتی دو برابر نسبت به موتور دیگر می باشد برای مثال می توانیم بگوییم اگر سرعت دور کند ۱۵۰۰ rpm باشد سرعت دور تند ۳۰۰۰ rpm است. در این موتورها از یک سیم پیچ برای دو سرعت استفاده می شود که نسبت سرعت ها ۱/۲ است. به طور مثال موتورهای سه فاز دالاندر در فرکانس ۵۰ هرتز، (۴ و ۲ قطب) با سرعت (۳۰۰۰ و ۱۵۰۰ دور)، (۸ و ۴ قطب) با سرعت (۱۵۰۰ و ۷۵۰ دور) و موتور (۱۲ و ۶ قطب) با سرعت (۱۰۰۰ و ۵۰۰ دور) موجود است. الکتروموتور دالاندر دارای مشخصاتی می باشد که ادامه به آن خواهیم پرداخت.
یکی از راه های شناخت الکتروموتور دالاندر توجه به سرعت و همچنین تعداد قطب هایی است که روی پلاک نوشته شده است که باز هم نسبت فوق در آن صادق است فقط قطب ها با سرعت نسبت عکس دارند؛ یعنی تعداد قطب های کم مربوط به سرعت بالا و تعداد قطب های زیاد مربوط به سرعت کم است. همچنین در برخی موارد بر روی پلاک موتور حالت גג/∆ نشان داده شده که نشان می دهد این یک موتور دالاندر است. بنابراین موتورهای داﻻﻧﺪر ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﺗﺼﺎﻻت ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ آن از دو سرعت اﺳﺘﻔﺎده کرد ﻛﻪ دور ﺗﻨﺪ را اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺳﺘﺎره دوﺑﻞ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ و به دور ﻛﻨﺪ مثلث گفته می شود .
انواع الکتروموتور دالاندر
در جدول ذیل می توانید با تمامی برند های تامین کننده این محصول آشنا شوید. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انتخاب هر یک از بند های ارائه شده برای تهیه الکتروموتور دالاندر می توانید با کارشناسان دنیا صنعت تماس حاصل نمایید.
پرورش گوسفند قزل در نقاط مختلف ایران به روشهاى گوناگون انجام مىگیرد که مىتوان بهشرح زیر مورد بررسى قرار داد
- آزاد
- نیمه آزاد.
از روش پرورش آزاد گوسفندان بیشتر در مناطقى استفاده مىکنند که داراى آب و هواى معتدل بوده و در مجاور مراتع وسیع و پربار قرار گرفته باشند. ایلات و عشایر ایران بیشتر به این روش گوسفندان خود را پرورش مىدهند.در این روش جایگاه گله در طول سال برحسب موقعیت مرتع و تغییر درجهٔ حرارت هوا تغییر مىکند؛ بدین ترتیب که همیشه براى رسیدن به مراتع خوب و مناطق معتدل در حال تغییر محل هستند. گله هیچگونه آغل و یا جایگاه بسته ندارد، و بیشتر در هنگام بهار و پائیز در حرکت بوده و تابستانها در دامنهٔ کوههاى پرمرتع و زمستانها در مناطق گرمسیر مستقر مىشوند.برنامهٔ جفتگیرى و قوچاندازى حدود مهرماه انجام مىگیرد و میشها در طول راه بارور مىگردند؛ اوایل اسفندماه زایشها شروع مىشود؛ فروردین ماه زایشها به اتمام مىرسد و گله گوسفند قزل دوباره کمکم بهطرف منطقه معتدله که داراى چراگاههاى سبز هستند، کوچ مىکند.
در این روش بهخاطر چراى آزاد، علوفهٔ مصرفى بسیار ارزان تمام مىشود؛ پرورش گوسفند چنانچه از روى اصول صحیح انجام مىگیرد؛ از نظر اقتصادى بسیار با صرفه خواهد بود. در این روش بازدهى گله کاملاً به اوضاع طبیعى و جغرافیائى بستگى دارد؛ بدین ترتیب در سالهایى که بارندگى کافى بوده و مراتع از نظر علوفهٔ غنى هستند، تولید بره گوسفندداران خوب و رضایتبخش است و برعکس، در سالهائى که خشکسالى بوده و به اندازه کافى علوفهاى در مراتع وجود نداشته است، در اثر کمغذائى دامها لاغر شده و در برابر بیمارىهاى انگلى مقاومت نکرده و تلفات زیاد مىباشند. نکتهاى که در این روش از پرورش گوسفند قزل باید در نظر گرفت تأمین آب و نمک موردنیاز حیوانات در مسیر حرکت است. در این روش هفتهاى دوبار به گله نمک مىدهند و مسیر طورى انتخاب مىشود که همواره حیوان به آب دسترسى داشته باشد.
در روش نیمه آزاد پرورش گوسفند قزل، این روش در مناطقى استفاده مىشود که گوسفنددار در کنار دامدارى کم و بیش بهکار کشاورزى مىپردازند و یا اینکه نزدیک مزارع کشاورزى است. در این روش قوچاندازى و جفتگیرى به دو شکل انجام مىگیرد:
معمولاً اواخر تابستان علوفهٔ مراتع به پایان مىرسد و گلهداران باید دامهاى خود را به محل اصلى برگردانند؛ این مرحله از دامدارى شاید از نظر اقتصادى مهمترین دوره است زیرا اکثر دامها بهعلت کمبود علف سبز سیر نمىشوند و اجباراً از ذخیرهٔ غذائى خود استفاده نموده و کمکم لاغر مىشوند. بدین جهت برههائى را که بهمنظور پرواربندى نگهدارى نمودهاند باید بلافاصله به محل پرواربندى ببرند. البته بهتر است که براى جلوگیرى از لاغر و ضعیف شدن گوسفندان نقل و انتقال با ماشین انجام بگیرد.نقطه قابل توجه دیگر در این روش این است که میشهاى داشتى را نباید بیش از معمول در مرتع نگهداشت. بدیهى است زمان معمول وقتى است که علوفهٔ مرتع جوابگوى احتیاجات نگهدارى گوسفند قزل نباشد.مسئلهٔ دیگرى که در این روش باید در نظر گرفته شود بارندگى اواخر تابستان است که موجب رویش سریع علوفه مراتع مىگردد. اگرچه تغذیهٔ اینگونه علوفهها بسیار مطلوب مىباشد ولى اغلب بهعلت عدم واکسیناسیون گله علیه آنتروتوکسیمى تعداد زیادى از گوسفندان بهطور ناگهانى تلف مىگردند که اصطلاحاً به این نوع مرگ و میر علفى شدن گوسفندان مىگویند. البته، با واکسیناسیون علیه بیمارى آنتروتوکسیمى در اواخر مرداد ماه مىتوان از بروز این حادثه جلوگیرى کرد